Argeologiese opgrawings dui daarop dat die "moderne" mens meer as 50 000 jaar gelede reeds in die teenswoordige Suid-Afrika aanwesig was. Die landstreek is moontlik nagenoeg 30 000 jaar gelede die eerste keer deur San-groepe (Boesmans) beset.
Die jongste argeologiese navorsing dui daarop dat die voorvaders van die Suider-Afrikaanse swartmense landbouers was wat van verder noord op die vasteland gekom het. Van nagenoeg die eerste of tweede eeu nC het hulle hulle in klein gemeenskappe langs die kus van die teenswoordige KwaZulu-Natal gevestig. Hulle sou later opwaarts versprei in die riviervalleie van die streek en nog later tot in die hoërliggende graslande.
Vroee ontdekkers en seevaarders ontdek die seeroete na Indie. Portugese seevaarders Vasco De Gama gaan aan land in 1480.
Spaanse seevaarders ......
Die Oos Indiese Kompanje, 'n private besigheidsonderneming vanuit Nederland, stig 'n basis on hul skepe van vars voedsel te voorsien.
Die eerste Europeërs
Die eerste Europeërs wat hulle hier gevestig het, kom in 1652 onder leiding van die Nederlandse kommandeur Jan van Riebeeck na die Kaap. Die handels nedersetting word beman met kontrak landbouers om voedsel te voorsien. Nadat hulle hul kontrak voltooi het, bly hulle agter in die Kaap as vry burgers en boer vir hul eie gewin. Die woord "Boer" is Nederlands vir landbouer. Die Vryburgers is boere van nering en as groepering onstaan die saan van 'n nuwe volk - Die Boere van Suid Afrika. Die Afrikanerbevolking ("Boere") ontwikkel daarna grotendeels uit nasate van Nederlandse, Duitse en Franse immigrante.
Brittanje beset die Kaap in 1806 en baie Britse immigrante kom in 1820 na Suid-Afrika.
In die middel-1820's heers Shaka, grondlegger van die Zoeloevolk, reeds oor 100 000 mense en het hy ’n leër van 40 000 manskappe. Talle misnoegde Boere trek van 1836 af noordwaarts onder die Britse gesag uit (die "Groot Trek") en stig hul eie republieke in die noorde: die Oranje-Vrijstaat en Zuid-Afrikaansche Republiek of Transvaal. Daar is verskillende botsings tussen die Boere en die swart volkere, ook die Zoeloes onder aanvoering van Shaka se moordenaar, Dingane.
Die ontdekking van diamante (1867) en goud (1886) in die noorde lei tot ’n toestroming van Europeërs, maar intensifiseer die onderwerping van die swartmense. Die Boere verset hulle teen Britse pogings om hul onafhanklikheid van hulle weg te neem, dog hulle word in die Anglo-Boereoorlog (1899-1902) verslaan.
Unie van Suid-Afrika
In 1910 verenig die Kaapkolonie, Natal, die Oranjerivierkolonie en Transvaal om die Unie van Suid-Afrika te vorm -- ’n dominium of susterstaat van Brittanje in die Britse Gemenebes.
Etlike honderde lede van Suid-Afrika se opgeleide swart elite stig in 1912 ’n nasionale organisasie om teen rassediskriminasie beswaar te maak en vir gelyke behandeling voor die reg te vra. Dit word die South African Native National Congress genoem, wat in 1923 tot die African National Congress (ANC) hernoem word.
In 1914 tree Suid-Afrika, te midde van groot kritiek binnelands, aan die kant van Brittanje toe tot die Eerste Wêreldoorlog. Rebellerende Afrikaners word vasgevat
Vrese by blanke mynwerkers dat hul werk aan swartmense gegee kan word, lei in 1922 tot ’n mynwerkersopstand in Johannesburg, maar dit word deur 20 000 troepe met artillerie, tenks en bomwerpers onderdruk.
Met die aanvaarding in 1931 van die Statuut van Westminster deur die Britse parlement word die volle gelykheid van Brittanje en die dominiums, dus ook Suid-Afrika, erken en word die Statebond, ’n vereniging van onafhanklike state, gestig.
Tydens die Groot Depressie bevind ’n kommissie in 1931 dat byna ’n derde van die Afrikaners armlastig is, terwyl min Engelssprekende blankes onder die broodlyn lewe. Dit lei tot ’n (uiteindelik geslaagde) veldtog vir die ekonomiese bemagtiging van die Afrikaner -- én sy politieke dominansie.
In die Tweede Wêreldoorlog is daar groot verdeeldheid tussen Engelssprekendes en baie Afrikaners, veral toe Suid-Afrika troepe stuur om aan die Britse kant teen Duitsland in Noord-Afrika en Europa te veg. Reeds in 1938 het Afrikaners die Ossewabrandwag gestig, ’n paramilitêre organisasie wat ten doel sou hê om "vaderlandsliefde" in te skerp. Tydens die oorlog word etlike duisende lede van die Ossewabrandwag weens beweerde ondermynende bedrywighede geïnterneer -- ook John Vorster, ’n toekomstige eerste minister.
Die sogenaamde Herenigde Nasionale Party (HNP) wen in 1948 die verkiesing in Suid-Afrika. Hoewel ’n groot kloof tussen die lewenswyses van swart en wit van meet af in Suid-Afrika bestaan het, word dit deur die Nasionaliste in die beleid van afsonderlike ontwikkeling ("apartheid") gereglimenteer. Tot huwelike tussen blank en gekleurd word verbied en selfs seksuele verhoudings tussen rassegroepe. Apartheid word egter oor die volgende aantal dekades ál meer deur die wêreldgemeenskap veroordeel. Die HNP word tot die Nasionale Party (NP) hernoem en sou in Suid-Afrika regeer tot 1994.
Daar is aanvanklik ’n opwellende verset in swart geledere. In Maart 1960 brand die polisie los op swart mans, vroue en kinders wat in Sharpeville betoog teen die nuwe paswette wat die bewegings van swartmense beperk. Altesaam 69 betogers word doodgeskiet. Die ANC word in April verbied, maar daarna word ’n ondergrondse militêre vleuel gevorm.
Republiek van Suid-Afrika
In Oktober 1960 besluit die Unie se stemgeregtigdes, almal blankes, dat Suid-Afrika ’n republiek moet word en op 31 Mei 1961 word die land amptelik die Republiek van Suid-Afrika. Die land onttrek hom ook uit die Statebond.
Maar in die tweede helfte van die twintigste eeu waai die "winde van verandering" so fel oor Afrika dat die wêreldmening al hoe sterker teen kolonialisme draai. Feitlik met elke voormalige Europese kolonie wat onafhanklik word, verhewig die druk op Suid-Afrika om sy apartheidsbeleid te laat vaar en die stemreg aan al sy rasse te gee.
Die blanke regering van die Republiek swig in die begin van die laaste dekade van die twintigste eeu, veral toe die einde van die Koue Oorlog en die verbrokkeling van die eens magtige Sowjet-Unie die moontlikheid van ’n Kommunistiese oorname in Suid-Afrika laat vervaag. Die ANC word deur pres. F.W. de Klerk ontban en Nelson Mandela, ’n voorste ANC-gevangene, word in Februarie 1990 ná 27 jaar in die gevangenis vrygelaat.
Indringende samesprekings word hierna gevoer om ’n sterk nuwe grondwet uit te beitel. Die onderhandelinge dreig plek-plek om te ontspoor, maar die wedersydse besef dat daar geen vreedsame alternatief vir ’n onderhandelde ooreenkoms is nie, laat die onderhandelaars vasbyt. Uiteindelik is daar so minlike skikking dat die Nobelprys vir Vrede in 1993 saam aan Mandela en De Klerk toegeken word.
Die Nuwe Era
In April 1994 word die eerste vrye verkiesing in Suid-Afrika gehou. Ná meer as drie eeue van wit oorheersing word die beheer aan ’n regering van nasionale eenheid oorgedra. Suid-Afrika word ingedeel in nege provinsies, tans bekend as Gauteng, Limpopo, Mpumalanga, Noordwes, Vrystaat, KwaZulu-Natal, Wes-Kaap, Oos-Kaap en Noord-Kaap. Mandela word president en in Mei 1994 ingehuldig. Hy dra in 1999 die presidentskap aan Thabo Mbeki oor.
Vroee ontdekkers en seevaarders ontdek die seeroete na Indie. Portugese seevaarders Vasco De Gama gaan aan land in 1480.
Spaanse seevaarders ......
Die Oos Indiese Kompanje, 'n private besigheidsonderneming vanuit Nederland, stig 'n basis on hul skepe van vars voedsel te voorsien.
Die eerste Europeërs
Die eerste Europeërs wat hulle hier gevestig het, kom in 1652 onder leiding van die Nederlandse kommandeur Jan van Riebeeck na die Kaap. Die handels nedersetting word beman met kontrak landbouers om voedsel te voorsien. Nadat hulle hul kontrak voltooi het, bly hulle agter in die Kaap as vry burgers en boer vir hul eie gewin. Die woord "Boer" is Nederlands vir landbouer. Die Vryburgers is boere van nering en as groepering onstaan die saan van 'n nuwe volk - Die Boere van Suid Afrika. Die Afrikanerbevolking ("Boere") ontwikkel daarna grotendeels uit nasate van Nederlandse, Duitse en Franse immigrante.
Brittanje beset die Kaap in 1806 en baie Britse immigrante kom in 1820 na Suid-Afrika.
In die middel-1820's heers Shaka, grondlegger van die Zoeloevolk, reeds oor 100 000 mense en het hy ’n leër van 40 000 manskappe. Talle misnoegde Boere trek van 1836 af noordwaarts onder die Britse gesag uit (die "Groot Trek") en stig hul eie republieke in die noorde: die Oranje-Vrijstaat en Zuid-Afrikaansche Republiek of Transvaal. Daar is verskillende botsings tussen die Boere en die swart volkere, ook die Zoeloes onder aanvoering van Shaka se moordenaar, Dingane.
Die ontdekking van diamante (1867) en goud (1886) in die noorde lei tot ’n toestroming van Europeërs, maar intensifiseer die onderwerping van die swartmense. Die Boere verset hulle teen Britse pogings om hul onafhanklikheid van hulle weg te neem, dog hulle word in die Anglo-Boereoorlog (1899-1902) verslaan.
Unie van Suid-Afrika
In 1910 verenig die Kaapkolonie, Natal, die Oranjerivierkolonie en Transvaal om die Unie van Suid-Afrika te vorm -- ’n dominium of susterstaat van Brittanje in die Britse Gemenebes.
Etlike honderde lede van Suid-Afrika se opgeleide swart elite stig in 1912 ’n nasionale organisasie om teen rassediskriminasie beswaar te maak en vir gelyke behandeling voor die reg te vra. Dit word die South African Native National Congress genoem, wat in 1923 tot die African National Congress (ANC) hernoem word.
In 1914 tree Suid-Afrika, te midde van groot kritiek binnelands, aan die kant van Brittanje toe tot die Eerste Wêreldoorlog. Rebellerende Afrikaners word vasgevat
Vrese by blanke mynwerkers dat hul werk aan swartmense gegee kan word, lei in 1922 tot ’n mynwerkersopstand in Johannesburg, maar dit word deur 20 000 troepe met artillerie, tenks en bomwerpers onderdruk.
Met die aanvaarding in 1931 van die Statuut van Westminster deur die Britse parlement word die volle gelykheid van Brittanje en die dominiums, dus ook Suid-Afrika, erken en word die Statebond, ’n vereniging van onafhanklike state, gestig.
Tydens die Groot Depressie bevind ’n kommissie in 1931 dat byna ’n derde van die Afrikaners armlastig is, terwyl min Engelssprekende blankes onder die broodlyn lewe. Dit lei tot ’n (uiteindelik geslaagde) veldtog vir die ekonomiese bemagtiging van die Afrikaner -- én sy politieke dominansie.
In die Tweede Wêreldoorlog is daar groot verdeeldheid tussen Engelssprekendes en baie Afrikaners, veral toe Suid-Afrika troepe stuur om aan die Britse kant teen Duitsland in Noord-Afrika en Europa te veg. Reeds in 1938 het Afrikaners die Ossewabrandwag gestig, ’n paramilitêre organisasie wat ten doel sou hê om "vaderlandsliefde" in te skerp. Tydens die oorlog word etlike duisende lede van die Ossewabrandwag weens beweerde ondermynende bedrywighede geïnterneer -- ook John Vorster, ’n toekomstige eerste minister.
Die sogenaamde Herenigde Nasionale Party (HNP) wen in 1948 die verkiesing in Suid-Afrika. Hoewel ’n groot kloof tussen die lewenswyses van swart en wit van meet af in Suid-Afrika bestaan het, word dit deur die Nasionaliste in die beleid van afsonderlike ontwikkeling ("apartheid") gereglimenteer. Tot huwelike tussen blank en gekleurd word verbied en selfs seksuele verhoudings tussen rassegroepe. Apartheid word egter oor die volgende aantal dekades ál meer deur die wêreldgemeenskap veroordeel. Die HNP word tot die Nasionale Party (NP) hernoem en sou in Suid-Afrika regeer tot 1994.
Daar is aanvanklik ’n opwellende verset in swart geledere. In Maart 1960 brand die polisie los op swart mans, vroue en kinders wat in Sharpeville betoog teen die nuwe paswette wat die bewegings van swartmense beperk. Altesaam 69 betogers word doodgeskiet. Die ANC word in April verbied, maar daarna word ’n ondergrondse militêre vleuel gevorm.
Republiek van Suid-Afrika
In Oktober 1960 besluit die Unie se stemgeregtigdes, almal blankes, dat Suid-Afrika ’n republiek moet word en op 31 Mei 1961 word die land amptelik die Republiek van Suid-Afrika. Die land onttrek hom ook uit die Statebond.
Maar in die tweede helfte van die twintigste eeu waai die "winde van verandering" so fel oor Afrika dat die wêreldmening al hoe sterker teen kolonialisme draai. Feitlik met elke voormalige Europese kolonie wat onafhanklik word, verhewig die druk op Suid-Afrika om sy apartheidsbeleid te laat vaar en die stemreg aan al sy rasse te gee.
Die blanke regering van die Republiek swig in die begin van die laaste dekade van die twintigste eeu, veral toe die einde van die Koue Oorlog en die verbrokkeling van die eens magtige Sowjet-Unie die moontlikheid van ’n Kommunistiese oorname in Suid-Afrika laat vervaag. Die ANC word deur pres. F.W. de Klerk ontban en Nelson Mandela, ’n voorste ANC-gevangene, word in Februarie 1990 ná 27 jaar in die gevangenis vrygelaat.
Indringende samesprekings word hierna gevoer om ’n sterk nuwe grondwet uit te beitel. Die onderhandelinge dreig plek-plek om te ontspoor, maar die wedersydse besef dat daar geen vreedsame alternatief vir ’n onderhandelde ooreenkoms is nie, laat die onderhandelaars vasbyt. Uiteindelik is daar so minlike skikking dat die Nobelprys vir Vrede in 1993 saam aan Mandela en De Klerk toegeken word.
Die Nuwe Era
In April 1994 word die eerste vrye verkiesing in Suid-Afrika gehou. Ná meer as drie eeue van wit oorheersing word die beheer aan ’n regering van nasionale eenheid oorgedra. Suid-Afrika word ingedeel in nege provinsies, tans bekend as Gauteng, Limpopo, Mpumalanga, Noordwes, Vrystaat, KwaZulu-Natal, Wes-Kaap, Oos-Kaap en Noord-Kaap. Mandela word president en in Mei 1994 ingehuldig. Hy dra in 1999 die presidentskap aan Thabo Mbeki oor.
No comments:
Post a Comment